Światowy Dzień Żywności 2016 - Jak nie marnować żywności?

Co 8. osoba na świecie cierpi z powodu głodu i nie ma dostępu do posiłków, które zapewniłyby jej właściwy rozwój[1] - te dane szczególnie mocno brzmią w kontekście zbliżającego się Światowego Dnia Żywności

16 października w sposób szczególny myślimy o problemie głodu i nierównej dystrybucji żywności na świecie. Każe nam to przyglądnąć się, jak my sami korzystamy z jedzenia. Okazuje się bowiem, że bardzo często marnujemy, jako społeczeństwo, duże ilości żywności, także w swoich domowych kuchniach. Jak temu przeciwdziałać?

Każdy Polak wyrzuca około 52 kg żywności rocznie

„Eurostat[2] podaje, że źródłami strat i marnotrawstwa żywności w Unii Europejskiej są wszystkie etapy łańcucha produkcji i dystrybucji żywności, choć w różnym stopniu. W 2016 r. grupa projektowa EU Fusion wskazuje, że głównym źródłem marnotrawstwa są wciąż gospodarstwa domowe (53%), a następnie przetwórstwo (19%), gastronomia (12%), produkcja (11%) oraz sprzedaż (5 %)”, wskazuje Kinga Zięba, Koordynator Pozyskiwania Żywności i PR z Banku Żywności SOS w Warszawie.

„W Polsce marnuje się blisko 9 mln ton żywności (dane Eurostatu z 2006 r. opublikowane w raporcie Komisji Europejskiej w październiku 2010 r.). W przeliczeniu każdy Polak wyrzuca około 52 kg żywności rocznie. Dane te sytuują Polskę na piątej pozycji państw marnujących żywność w Unii Europejskiej, za Wielką Brytanią, Niemcami, Francją i Holandią.

Badani Polacy wśród trzech najczęściej wyrzucanych produktów wskazywali kolejno: wędliny (43%), pieczywo (36%), warzywa (32%) i owoce (27%). Natomiast wśród najczęściej wymienianych przyczyn wyrzucania żywności są: przegapienie terminu przydatności do spożycia (38%), zbyt duże zakupy (15%) oraz zbyt duże porcje posiłków (13%).

Polacy deklarują jednak, że wyrzucają mniej jedzenia niż w 2005 r., co może świadczyć o pewnej skuteczności realizowanych kampanii społecznych zachęcających do prawidłowego postępowania z żywnością. Dane potwierdzają, że osoby bardziej zamożne oraz te zajmujące wysokie stanowiska są skłonne łatwiej wyrzucić jedzenie. Osobom starszym i tym o niższym poziomie dochodów rzadziej zdarza się wyrzucać żywność („Deklaracje Polaków na temat marnotrawstwa żywności” CBOS 2016).

Konsekwencją takich niewłaściwych wzorców są utrudnienia w rozwoju gospodarczym i społecznym, ale również pogarszanie się stanu środowiska naturalnego. Warto mieć na uwadze to, że kiedy my wyrzucamy żywność do kosza, prawie 3 mln Polaków żyje w skrajnej biedzie. Na co dzień to Banki Żywności ratują jedzenie przed zmarnowaniem - są pomocni w szybkim i skutecznym zagospodarowaniu żywności. Ale tak naprawdę każdy z nas ma realny wpływ na ten problem, gdyż to konsumenci marnują najwięcej żywności”, mówi Kinga Zięba.

Każdy z nas ma wpływ

„Najważniejsze, byśmy my sami mieli świadomość problemu”, dodaje Iwonna Niegowska, żywieniowiec marki Knorr. „Każdy z nas może bowiem podjąć działania zapobiegające marnowaniu żywności. Poniżej znajdziemy kilka cennych rad, którymi warto się od dziś kierować”:

1. Planuj!

Pierwszym krokiem do celu jest wcześniejsze planowanie posiłków. Jeśli będziesz wiedzieć, co Ty i twoja rodzina chcecie zjeść w ciągu najbliższych 3-4 dni, odpowiednio zaplanujesz zakupy. Jak się do tego zabrać?

Przed wyjściem do sklepu, sprawdź zawartość lodówki i szafek, a następnie sporządź listę produktów, które chcesz kupić. Podczas zakupów kompletuj produkty według listy – w ten sposób nie ulegniesz impulsom. Planowanie pozwoli Ci kupić tylko te produkty, które rzeczywiście zdołasz zużyć, i w takiej ilości, która jest Ci potrzebna.

2. Miej pod ręką „kuchenny niezbędnik”

Warto mieć zawsze w swojej kuchni produkty, które mają dłuższy termin przydatności do spożycia. Dzięki nim możesz przygotować posiłki z wykorzystaniem tego, co pozostało z dzisiejszego obiadu czy kolacji, a co często lekkomyślnie wyrzucamy, np.:

• makaron, kasza, ryż – przyrządzimy z nimi dania, wykorzystując mięso z rosołu, ugotowane warzywa czy tracące świeżość owoce;
• produkty kulinarne sypkie i konserwowe – dzięki nim wykorzystamy ugotowany makaron czy warzywa, gotując zapiekankę lub przyrządzając sałatkę.

      3. Dziel na porcje!

Zakupione jedzenie podziel na porcje, które zdążysz zużyć za jednym razem. W ten sposób jedną część możesz wykorzystać dzisiaj, a resztę przechować. Zamrażając żywność, podziel ją tak, byś następnym razem mógł rozmrozić tylko potrzebną część. Dodatkowo można podpisać woreczki lub pudełka - zaglądając do zamrażarki, będziemy wiedzieć, co w niej się znajduje. 

4. Myśl podczas zakupów! 

• Zastanów się, czy duże opakowanie jest koniecznie potrzebne. Jeśli kupujesz jogurt czy śmietanę w dużym opakowaniu, bądź pewien, że je w całości zużyjesz.
• Nie kupuj, gdy jesteś głodny – zapewne kupisz więcej jedzenia, niż jesteś w stanie zużytkować.
• Sprawdzaj daty ważności, by być pewnym, że w tym czasie zdążysz zjeść zakupione produkty. 

5. Przechowuj! 

Trzymaj zakupione produkty w zalecanych warunkach, by nie narazić ich na wcześniejsze zepsucie się. W tym celu sprawdzaj zalecenia producentów, czy produkt powinien być przechowywany np. w lodówce, w zacienionym miejscu, itp. Wykorzystuj techniki przechowywania – zamrażaj, konserwuj, susz żywność, której nie zużyjesz, zanim się zepsuje. 

6. Szukaj kulinarnych inspiracji! 

Masz w lodówce kilka produktów, ale nie masz pomysłu, co z nich zrobić? Szukaj pomysłów – źródeł nie brakuje: internet, prasa, przepisy mamy. 

7. Trzymaj porządek! 

Wszystkie produkty, które przechowujesz w lodówce i na półkach, ustawiaj według daty przydatności do spożycia – w ten sposób w pierwszej kolejności zużyjesz te, które mają najkrótszy okres ważności. 

8. Wykorzystuj „resztki”, nie wyrzucaj bezmyślnie!

Zanim wyrzucisz produkty pozostałe po obiedzie albo te, które tracą świeżość, zastanów się, jak jeszcze możesz je wykorzystać. Oto kilka wskazówek, jak to zrobić i jakie produkty możemy ponownie użyć:

• czerstwe pieczywo – posłuży do zrobienia grzanek, bułki tartej czy tostów;
• ugotowane ziemniaki – dzięki nim przygotujesz kopytka czy pyszne zapiekanki;
• ugotowany ryż, makaron lub kasza – możemy je wykorzystać w sałatkach, zapiekankach lub jako dodatek do zup;
• ugotowane mięso z rosołu – może stać się składnikiem farszu do klusek, pasztetów czy past kanapkowych;
• ugotowane jaja – posłużą do przygotowania past kanapkowych, mogą stać się też dodatkiem do sałatek;
• ugotowana fasola, groch – pomogą wyczarować pyszne pasty;
• zeschnięte owoce – znakomicie nadają się na kompot. 

9. Dziel się i pomagaj!

Niewykorzystane jedzenie podaruj – bliskim albo organizacjom zajmującym się pomocą potrzebującym lub dystrybucją żywności. Jedzenie nie trafi do kosza i przyda się tym, którzy naprawdę tego potrzebują.

 [1] Food Insecurity in the World 2013 http://www.fao.org/publications/sofi/2013/en/

[2] Food waste data set for EU-28", 2016, EU Fusions